Các giai đoạn kiểm thử phần mềm, hướng dẫn chi tiết các bước

Các giai đoạn kiểm thử phần mềm mà Tester nhất định phải biết là gì? Codestar Academy sẽ chia sẻ các kiến thức cơ bản về các giai đoạn Tester: kiểm thử đơn vị, kiểm thửu tích hợp, kiểm thử hệ thống và kiểm thử chấp nhận.

1. Các giai đoạn kiểm thử phần mềm quan trọng phải biết

Giai đoạn 1 Kiểm thử đơn vị 

Kiểm thử đơn vị (Unit Testing) trong kiểm thử phần mềm là quá trình kiểm tra từng phần riêng lẻ của mã nguồn (thường là các hàm hoặc lớp) để đảm bảo chúng hoạt động đúng cách. 

+ Mục đích Giai đoạn này tập trung vào kiểm tra từng đơn vị hoặc phần riêng lẻ của mã nguồn để đảm bảo tính đúng đắn và hoạt động theo yêu cầu.

+ Dưới đây là các bước cơ bản để thực hiện kiểm thử đơn vị trong kiểm thử phần mềm

Bước 1. Chuẩn bị Môi trường Kiểm thử

– Cài đặt các công cụ kiểm thử phù hợp như framework kiểm thử (JUnit cho Java, pytest cho Python, etc.) và các thư viện liên quan.

– Tạo một môi trường kiểm thử riêng biệt để đảm bảo các kiểm thử không ảnh hưởng đến môi trường sản phẩm.

Bước 2. Chọn Đơn vị Kiểm thử

– Xác định các phần mã nguồn cần kiểm tra. Thông thường, đây là các hàm hoặc lớp cụ thể trong mã nguồn.

Bước 3. Viết Bộ Kiểm thử

– Tạo các test cases cho từng đơn vị. Mỗi test case nên kiểm tra một khía cạnh cụ thể của đơn vị.

– Sử dụng các khung kiểm thử như JUnit, pytest, hoặc thư viện kiểm thử tương tự để viết và quản lý các test cases.

Bước 4. Thiết lập Môi trường Kiểm thử

– Thiết lập môi trường và điều kiện ban đầu cần thiết cho các test cases. Điều này có thể bao gồm việc tạo các đối tượng giả lập (mock objects) hoặc điều kiện trước cho đơn vị kiểm thử.

 Bước 5. Chạy Kiểm thử

– Thực hiện các test cases bằng cách chạy chúng trong môi trường kiểm thử đã thiết lập.

– Xác định xem các test cases nào thành công và nào thất bại.

Bước 6. Kiểm tra Kết quả

– Xem kết quả của các test cases và xác định xem đơn vị kiểm thử đã hoạt động đúng cách hay không.

– Xem xét các lỗi hoặc vấn đề mà bạn có thể gặp và phải xử lý.

Bước 7. Sửa Lỗi (Nếu có)

– Nếu có các lỗi được phát hiện, bạn cần sửa chúng trong mã nguồn của đơn vị và sau đó chạy lại kiểm thử cho đến khi tất cả các test cases đều thành công.

Bước 8. Làm Mới Kiểm thử Thường xuyên

– Kiểm thử đơn vị không chỉ là một quá trình một lần, nó nên được thực hiện thường xuyên trong quá trình phát triển để đảm bảo tính ổn định của mã nguồn.

Bước 9. Báo cáo và Theo dõi

– Ghi lại kết quả của các test cases và bất kỳ vấn đề nào đã được tìm thấy.

– Theo dõi sự thay đổi và phát triển của các đơn vị kiểm thử theo thời gian.

Giai đoạn 2 Kiểm thử tích hợp 

+ Mục đích Giai đoạn này tập trung vào kiểm tra sự tương tác giữa các đơn vị đã kiểm tra ở giai đoạn 1 khi chúng được kết hợp lại với nhau.

+ Kiểm thử tích hợp trong kiểm thử phần mềm là quá trình kiểm tra cách các thành phần riêng lẻ của hệ thống hoạt động cùng nhau khi được tích hợp lại với nhau. Dưới đây là phương pháp thực hiện kiểm thử tích hợp

Bước 1. Xác định Phạm vi Kiểm thử Tích hợp

–  Xác định các thành phần hoặc modules cần được tích hợp và kiểm tra cùng nhau. Điều này thường dựa trên thiết kế hệ thống và các phần tử đã hoàn thiện.

Bước 2. Lập Kế hoạch Kiểm thử

–  Tạo kế hoạch kiểm thử tích hợp, bao gồm các mục tiêu kiểm thử, tài nguyên cần thiết (nhân lực, phần cứng, phần mềm), và lịch trình.

Bước  3. Xác định Môi trường Kiểm thử

–  Thiết lập môi trường kiểm thử tương tự như môi trường sản phẩm thực tế, bao gồm phần cứng, phần mềm và cơ sở dữ liệu. 

Bước 4. Chuẩn bị Dữ liệu Kiểm thử

–  Chuẩn bị dữ liệu kiểm thử cần thiết để thực hiện các tình huống tích hợp. Điều này bao gồm dữ liệu đầu vào và dữ liệu kỳ vọng đầu ra. 

Bước 5. Xác định Kịch bản Kiểm thử Tích hợp

–  Tạo các kịch bản kiểm thử dựa trên các tương tác giữa các thành phần và các tình huống thực tế. Kịch bản này sẽ kiểm tra cách hệ thống xử lý tích hợp các thành phần.

Bước 6. Thực Hiện Kiểm thử Tích hợp

–  Thực hiện các kịch bản kiểm thử tích hợp trong môi trường kiểm thử đã thiết lập.

–  Ghi lại các kết quả và các vấn đề gặp phải trong quá trình kiểm thử.

Bước 7. Kiểm tra Kết quả

–  Xem xét kết quả của các kịch bản kiểm thử để xác định xem tích hợp các thành phần có hoạt động đúng cách hay không.
–  Ghi lại các lỗi và vấn đề đã phát hiện và xác định mức độ ưu tiên.

Bước 8. Sửa Lỗi và Retest (Nếu cần)

–  Nếu có lỗi được phát hiện, đội phát triển cần sửa chúng và sau đó thực hiện lại kiểm thử tích hợp để đảm bảo rằng các lỗi đã được sửa và không tạo ra các tác động phụ.

Bước 9. Kiểm tra Tái cấu trúc (Regression Testing)

–  Đảm bảo rằng tích hợp các thành phần không làm ảnh hưởng đến các phần đã kiểm thử ở các giai đoạn trước.

Bước 10. Báo cáo và Theo dõi

–  Báo cáo kết quả kiểm thử tích hợp cho các bên liên quan như nhóm phát triển và quản lý dự án.

–  Theo dõi và quản lý các vấn đề, lỗi, và yêu cầu cần thiết cho các phiên bản hệ thống sau này.

Bước 11. Kiểm thử Hệ thống (System Testing)

–  Sau khi hoàn thành kiểm thử tích hợp, tiến hành kiểm thử hệ thống để đảm bảo rằng toàn bộ hệ thống hoạt động đúng cách trong môi trường thực tế.

Phương pháp này giúp đảm bảo rằng các thành phần khác nhau của hệ thống tương tác và hoạt động đúng cách khi được tích hợp lại với nhau, từ đó đảm bảo tính đáng tin cậy và chất lượng tổng thể của hệ thống phần mềm.

Giai đoạn 3 Kiểm thử hệ thống 

+ Mục đích Giai đoạn này kiểm tra khả năng hoạt động của hệ thống phần mềm như một toàn bộ, đảm bảo rằng nó hoạt động đúng đắn và đáp ứng các yêu cầu của hệ thống.

+ Kiểm thử hệ thống là một phần quan trọng trong quy trình kiểm thử phần mềm và nhằm đảm bảo rằng toàn bộ hệ thống hoạt động như mong đợi trong môi trường sản phẩm thực tế. Dưới đây là phương pháp thực hiện kiểm thử hệ thống trong kiểm thử phần mềm

Bước 1. Xác định Phạm vi Kiểm thử Hệ thống

–  Xác định rõ phạm vi của kiểm thử hệ thống, bao gồm các tính năng, modules, và tương tác giữa các thành phần trong hệ thống.

Bước 2. Lập Kế hoạch Kiểm thử

–  Tạo kế hoạch kiểm thử hệ thống, bao gồm các mục tiêu kiểm thử, tài nguyên cần thiết (nhân lực, phần cứng, phần mềm), và lịch trình.

Bước 3. Xác định Môi trường Kiểm thử

–  Thiết lập môi trường kiểm thử tương tự như môi trường sản phẩm thực tế. Điều này bao gồm cài đặt hệ thống phần mềm, cơ sở dữ liệu, phần cứng, và các kết nối mạng nếu cần.

Bước 4. Chuẩn bị Dữ liệu Kiểm thử

–  Chuẩn bị dữ liệu kiểm thử cần thiết để thực hiện các kịch bản kiểm thử. Điều này bao gồm dữ liệu đầu vào và dữ liệu kỳ vọng đầu ra.

Bước 5. Thiết lập Kịch bản Kiểm thử

–  Tạo các kịch bản kiểm thử dựa trên các trường hợp sử dụng thực tế và các yêu cầu của hệ thống. Kịch bản này sẽ kiểm tra cách hệ thống hoạt động trong các tình huống khác nhau.

Bước 6. Thực Hiện Kiểm thử

–  Chạy các kịch bản kiểm thử trong môi trường kiểm thử đã thiết lập.

–  Theo dõi và ghi lại các kết quả và các vấn đề gặp phải trong quá trình kiểm thử.

Bước 7. Kiểm tra Kết quả

–  Xem xét kết quả của các kịch bản kiểm thử để xác định xem hệ thống có hoạt động đúng cách hay không.

–  Ghi lại các lỗi và vấn đề đã phát hiện và xác định mức độ ưu tiên.

Bước 8. Sửa Lỗi và Retest (Nếu cần)

–  Nếu có lỗi được phát hiện, đội phát triển cần sửa chúng và sau đó thực hiện lại kiểm thử để đảm bảo rằng các lỗi đã được sửa và không tạo ra các tác động phụ.

Bước 9. Báo cáo và Theo dõi

–  Báo cáo kết quả kiểm thử hệ thống cho các bên liên quan như nhóm phát triển và quản lý dự án.

–  Theo dõi và quản lý các vấn đề, lỗi, và yêu cầu cần thiết cho các phiên bản hệ thống sau này.

Bước 10. Kiểm tra Hiệu năng và Bảo mật (Nếu cần)

–  Nếu có yêu cầu về hiệu năng và bảo mật, thực hiện các kiểm tra riêng biệt để đảm bảo rằng hệ thống đáp ứng các tiêu chuẩn này. 

Bước 11. Kiểm thử Tích hợp (Nếu cần)

–  Nếu hệ thống tương tác với các hệ thống khác, thực hiện kiểm thử tích hợp để đảm bảo rằng các kết nối và tương tác hoạt động đúng cách.

Bước 12. Kiểm thử Tái cấu trúc (Regression Testing)

–  Đảm bảo rằng sự thay đổi trong hệ thống hoặc bản cập nhật không làm ảnh hưởng đến các phần trước của hệ thống đã kiểm thử.

Bước 13. Làm mới Kiểm thử Thường xuyên

–  Kiểm thử hệ thống nên được thực hiện thường xuyên trong suốt quá trình phát triển để đảm bảo rằng hệ thống luôn ổn định và đáng tin cậy.

 Phương pháp này giúp đảm bảo rằng hệ thống hoạt động đúng cách, độ tin cậy của nó và đáp ứng các yêu cầu chất lượng của dự án.

Giai đoạn 4 Kiểm thử chấp nhận 

Kiểm thử chấp nhận (Acceptance Testing) trong kiểm thử phần mềm là giai đoạn cuối cùng của quy trình kiểm thử, nơi người dùng cuối hoặc người mua hàng xác nhận xem phần mềm đã đáp ứng các yêu cầu và tiêu chuẩn đã đặt ra hay chưa.

+ Có bao nhiêu giai đoạn kiểm thử chấp nhận ?

a. Alpha Testing

+ Mục đích Alpha Testing là giai đoạn kiểm tra sâu rộng đầu tiên của sản phẩm bên trong công ty phát triển. Nó tập trung vào việc tìm các lỗi và cải thiện tổng thể của sản phẩm.

+ Alpha testing là một phần quan trọng của quy trình kiểm thử phần mềm, nơi phần mềm được kiểm tra bởi một nhóm nội bộ hoặc bởi các thành viên trong tổ chức phát triển. Dưới đây là một hướng dẫn về cách thực hiện alpha testing

Bước 1. Lập Kế hoạch Alpha Testing

–  Bắt đầu bằng việc lập kế hoạch cho giai đoạn alpha testing. Xác định phạm vi kiểm thử, mục tiêu, lịch trình, và nguồn tài nguyên cần thiết cho quá trình kiểm thử.

Bước 2. Xác định Đội Kiểm thử Alpha

–  Chọn các thành viên của đội kiểm thử alpha. Thường là những người có kiến thức sâu về dự án và có khả năng tìm kiếm lỗi cơ bản.

Bước 3. Thiết lập Môi trường Kiểm thử

–  Đảm bảo rằng môi trường kiểm thử alpha được thiết lập sao cho tương tự với môi trường sản phẩm thực tế. Điều này bao gồm cài đặt phần mềm, cơ sở dữ liệu, và môi trường phần cứng nếu cần.

Bước 4. Chuẩn bị Dữ liệu Kiểm thử

–  Chuẩn bị dữ liệu kiểm thử cần thiết để thực hiện các tình huống kiểm thử trong phạm vi alpha testing.

Bước 5. Viết Kịch bản Kiểm thử Alpha

–  Tạo các kịch bản kiểm thử alpha dựa trên các yêu cầu và tình huống sử dụng thực tế. Mục tiêu là kiểm tra tính năng và xác định các lỗi cơ bản.

Bước 6. Thực Hiện Kiểm thử Alpha

–  Thực hiện các kịch bản kiểm thử alpha trong môi trường kiểm thử đã thiết lập.

–  Kiểm tra cẩn thận từng tính năng và ghi lại các lỗi, vấn đề hoặc hành vi không mong đợi.

Bước 7. Ghi Lại Kết Quả và Vấn Đề

–  Ghi lại kết quả của mỗi kịch bản kiểm thử, bao gồm các lỗi và vấn đề đã phát hiện.

–  Mô tả chi tiết các lỗi để giúp đội phát triển hiểu rõ về vấn đề và sửa chúng.

Bước 8. Chấm Dứt Alpha Testing

–  Khi đã hoàn thành các kịch bản kiểm thử và ghi lại kết quả, đội kiểm thử alpha cần tổng hợp và làm một báo cáo về kiểm thử.

–  Báo cáo này thường bao gồm kết quả tổng quan của alpha testing, danh sách các lỗi và vấn đề đã tìm thấy, và đề xuất về việc cải thiện và sửa chữa.

Bước 9. Sửa Lỗi và Kiểm thử Lại (Nếu cần)

–  Sau khi alpha testing hoàn thành và các lỗi được báo cáo, đội phát triển thực hiện sửa lỗi và cải thiện dựa trên phản hồi từ alpha testing. Sau đó, kiểm thử lại các phần đã được sửa chữa để đảm bảo tính ổn định và đáng tin cậy.

Alpha testing giúp đội phát triển xác định và sửa các lỗi cơ bản trước khi phần mềm được triển khai cho kiểm thử chấp nhận từ người dùng cuối (UAT) và người dùng thực tế.

b. Beta Testing

+ Mục đích Beta Testing diễn ra sau Alpha Testing và là giai đoạn kiểm tra bên ngoài công ty, với người dùng cuối. Nó giúp tìm ra các lỗi và cải thiện sản phẩm trước khi phát hành chính thức.

+ Beta testing là giai đoạn trong quá trình kiểm thử phần mềm nơi phần mềm được triển khai cho người dùng cuối ngoài tổ chức phát triển để kiểm tra trong môi trường thực tế. Dưới đây là một hướng dẫn về cách thực hiện beta testing

Bước 1. Lập Kế hoạch Beta Testing

–  Bắt đầu bằng việc lập kế hoạch cho giai đoạn beta testing. Xác định phạm vi kiểm thử, mục tiêu, lịch trình, và nguồn tài nguyên cần thiết cho quá trình kiểm thử.

Bước 2. Chọn Người Dùng Beta

–  Xác định nhóm người dùng beta, tức là người dùng cuối ngoài tổ chức phát triển, những người sẽ tham gia vào quá trình kiểm thử. Điều này có thể là khách hàng, người dùng cuối thực tế, hoặc những người có quan tâm đặc biệt đối với phần mềm.

Bước 3. Thiết lập Môi trường Beta Testing

–  Đảm bảo rằng môi trường kiểm thử beta được thiết lập sao cho tương tự với môi trường sản phẩm thực tế. Điều này bao gồm cài đặt phần mềm, cơ sở dữ liệu, và môi trường phần cứng nếu cần.

Bước 4. Chuẩn bị Dữ liệu Kiểm thử

–  Chuẩn bị dữ liệu kiểm thử cần thiết để thực hiện các tình huống kiểm thử trong phạm vi beta testing.

Bước 5. Thông Báo cho Người Dùng Beta

–  Thông báo cho người dùng beta về quá trình kiểm thử, mục tiêu, và lịch trình. Cung cấp hướng dẫn cụ thể về cách thực hiện kiểm thử và báo cáo các lỗi hoặc phản hồi.

Bước 6. Thực Hiện Beta Testing

– Người dùng beta thực hiện kiểm tra vấn đề theo hướng dẫn và sử dụng phần mềm trong môi trường thực tế.

– Ghi lại các lỗi, vấn đề hoặc hành động không được mong đợi mà họ gặp phải và đưa ra phản hồi về trải nghiệm của họ.

Bước 7. Ghi Lại Kết Quả và Phản Hồi

– Ghi lại kết quả của các bài kiểm tra vấn đề và thu thập phản hồi từ phiên bản beta của người dùng. Report các lỗi và vấn đề đã được phát hiện.

Bước 8. Chấm Dứt Beta

– Khi đã hoàn tất quá trình kiểm tra kiểm tra, kiểm tra beta cần phải tổng hợp và tạo một báo cáo kiểm tra kiểm tra.

– Báo cáo này thường bao gồm tổng kết quả thử nghiệm beta, danh sách các lỗi và sự cố đã tìm thấy cũng như các vấn đề về cải thiện và sửa lỗi. 

Bước 9. Xử lý lỗi và cải thiện

– Dựa trên kết quả và phản hồi từ thử nghiệm beta, Đội ngũ phát triển thực hiện sửa lỗi và cải thiện sản phẩm. Lỗi sửa phiên bản có thể được phát triển và kiểm tra lại nếu cần.

Bước 10. Triển Khai Chính Thức

– Sau khi các lỗi đã được sửa và phần mềm được cải thiện, phiên bản chính thức của sản phẩm có thể được phát triển trong môi trường sản phẩm thực tế.

Thử nghiệm beta giúp đảm bảo rằng phần mềm đã được kiểm tra trong môi trường thực tế và đáp ứng được yêu cầu và mong đợi của người dùng cuối cùng trước khi phát triển chính thức.

2. Kiểm tra hộp kiểm ở giai đoạn nào?

Kiểm tra hộp trắng thường được thực hiện trong giai đoạn “Kiểm tra đơn vị” (Kiểm tra đơn vị) và giai đoạn “Kiểm tra tích hợp” (Thử nghiệm tích hợp). Trong giai đoạn Kiểm tra đơn vị, kiểm tra hộp trắng tập trung để kiểm tra mã nguồn theo từng đơn vị riêng lẻ. Trong giai đoạn Kiểm tra Tích hợp, nó kiểm tra các đơn vị tương tác khác nhau từ nguồn mã góc.

Trên đây là cơ sở kiến ​​thức về các giai đoạn kiểm tra phần mềm dành cho các bạn đang tìm hiểu và tự động học ở nhà. Tại Trung tâm đào tạo Codestar, người học sẽ được cung cấp tất cả các kiến ​​thức từ cơ bản – nâng cao kiểm tra phần mềm. Ngoài ra, học viên sẽ được chính Test Manager cầm tay chỉ thực chiến trong các dự án thực tế, dưỡng tinh kinh nghiệm và kỹ năng kiểm thử chuyên nghiệp. Cụ thể có thể xem tại khóa học Test cho ngưới mới.

Xem chi tiết: Lộ trình 16 buổi học của khóa học Expert cho ngưới mới bắt đầu

Quá trình kiểm tra phần mềm không chỉ là công việc kiểm tra sản phẩm cuối cùng mà là một loạt các giai đoạn chặt chẽ để đảm bảo tính đúng đắn và hiệu suất của phần mềm. Từng bước kiểm tra từng đơn vị nhỏ cho đến thử nghiệm bên ngoài tham gia của người dùng, mỗi giai đoạn đóng góp vào công việc để đảm bảo rằng sản phẩm phần mềm hoạt động như mong đợi và đáp ứng yêu cầu chất lượng . Với cuộc cách mạng hóa ngày càng phát triển, việc kiểm tra phần mềm mạnh mẽ được quyết định thông tin minh để đảm bảo sự thành công của dự án phần mềm của bạn.